Wszy i gnidy: przyczyny, rodzaje, objawy i leczenie

Epidemie wszawicy głowowej – infestacji wszami i gnidami – są zgłaszane corocznie w wielu krajach na całym świecie. Naukowcy podają zmiany klimatyczne jako główną przyczynę. Osoby, które zetknęły się już z tą chorobą, są zainteresowane sprawdzonymi i skutecznymi metodami jej zwalczania.

Czym są wszy i gnidy?

W medycynie wszawica (wszawica) jest określana jako dość niebezpieczna i powszechna choroba, niosąca ze sobą nieprzyjemne konsekwencje. Wszy to krwiopijne owady z rzędu drobnych pasożytów zewnętrznych. Ich rozwój przebiega w trzech stadiach: jaja (gnidy), larwy i postaci dorosłej. Istnieje około 500 gatunków tych owadów. Klasyfikuje się je ze względu na żywiciela, którego pasożytują. Można je nazwać wysoce wyspecjalizowanymi, ponieważ większość z nich ogranicza się do jednego gatunku żywiciela: wszy świńskie nie żerują na gryzoniach, a ludzie nie zarażają się wszami szczurzymi. W naturze występują dwa rodzaje wszy, których obecność jest dla ludzi szczególnie nieprzyjemna: wesz ludzka (Pediculus humanus) i wesz łonowa (Phthirus pubis).

Czasami twierdzi się, że ludzie są dotknięci trzema rodzajami wszy. To nieprawda: wszy głowowe i odzieżowe to ten sam gatunek.

Ponieważ te pasożyty żywią się krwią, ich narządy gębowe są zaprojektowane tak, aby współgrały ze sobą: kłujące i ssące. Przypominają rurki z dwiema ostrymi igłami ukrytymi w środku i haczykami na zewnątrz. Haczyki te pozwalają wszy przyczepić się do skóry ofiary, tworząc silne i trwałe połączenie.

Wszy głowowe to choroba objawiająca się pojawieniem się wszy na włosach.

Wszy ludzkie głowy i ciała

Pasożyt żyje 40–45 dni. Samica składa jajo (gnidę), które przyczepia się do włosów żywiciela tuż przy skórze za pomocą specjalnej substancji klejącej. Po 10 dniach wylęga się larwa. W ciągu dwóch tygodni jest zdolna do rozmnażania. Gnidy przypominają łupież. W przeciwieństwie do chrząszczy czy motyli, larwa niewiele różni się od osobnika dorosłego: jest mniejsza i ma słabo rozwinięty układ rozrodczy. Dorosły osobnik to owad o długości od 2,3 do 3 mm z obszernym odwłokiem, który widocznie puchnie, wypełniając się krwią. Tułów i głowa są mniejsze w stosunku do reszty ciała i wyraźnie oddzielone.

Najczęstszy rodzaj wszy żyjącej we włosach na głowie człowieka

Różnice pomiędzy dwoma rodzajami wszy ludzkich – wszami głowowymi i wszami odzieżowymi – polegają na budowie odnóży, kształcie ciała oraz cechach cyklu życiowego i płodności:

1. Wesz głowowa może złożyć do 140 gnid (2-4 dziennie), natomiast wesz odzieżowa może złożyć ich do 300 (około 10 dziennie).
2. W przeciwieństwie do wszy głowowych, które spędzają całe życie na skórze żywiciela, wszy odzieżowe potrafią przetrwać w ubraniach i przemieszczają się na ciało tylko w celu żerowania. Składają również jaja w ubraniach, stąd ich nazwa.
3. Pasożyty preferują ciepłe miejsca na ciele żywiciela. Wszy głowowe bytują z tyłu głowy i za uszami, natomiast wszy odzieżowe są przyciągane do pach i szyi. Nie mogą zmieniać siedlisk, ponieważ ich odnóża są przystosowane do poruszania się tylko wzdłuż jednego rodzaju włosów, który na ludzkiej skórze głowy ma okrągły przekrój, a pod pachami trójkątny.

Wszy bytujące na ciele człowieka nie bytują w ręcznikach, pościeli ani innych przedmiotach gospodarstwa domowego. Pasożyt przypadkowo opuszcza swojego żywiciela i jeśli nie znajdzie nowej ofiary, wkrótce ginie.

Jeśli wszy głowowe i odzieżowe zostaną siłą umieszczone w zamkniętej przestrzeni, mogą się krzyżować. Wystarczy kilka pokoleń, aby różnice się zatarły i ostatecznie zanikły.

Wszami ludzkimi można zarazić się wszędzie. Czasami wystarczy założyć cudze ubranie lub przypadkowo zająć miejsce w komunikacji miejskiej, na którym wcześniej siedziała osoba bezdomna. Te szkodliwe i niebezpieczne owady łatwo przenoszą się na inne osoby poprzez przypadkowy kontakt lub poprzez wspólne przedmioty gospodarstwa domowego.

Wesz odzieżowa to rodzaj wszy ludzkiej, która żyje pod pachami i na szyi.

Wesz łonowa (wesz łonowa)

Należy do odrębnego gatunku. Jest to mały, brązowawy owad o wielkości około 2 mm. W ciągu swojego życia składa około 50 jaj, z których wylęgają się larwy o długości od 0,5 do 0,7 mm. Wesz łonową trudno zauważyć gołym okiem: ze względu na jej kolor i niewielki rozmiar wygląda jak niewielki guzek na włosach. Jego silne nogi, wyposażone w końcówki przypominające szczypce, są równie dobrze przystosowane do mocnego wciskania się we włosy, jak i do poruszania się (dość zwinnie) w poszukiwaniu najlepszego miejsca do ugryzienia.

Wesz łonowa jest odrębnym gatunkiem wszy ludzkiej.

Wszy łonowej praktycznie nie da się pomylić z innymi pasożytami. Jedynym pasożytem zdolnym do ugryzienia człowieka w okolicy pachwiny jest kleszcz. Jest on jednak większy i ma cztery pary odnóży, a nie trzy jak wesz łonowa. Pasożyt przenosi się podczas stosunku płciowego, kiedy przechodzi z osoby zakażonej na zdrową. W rzadkich przypadkach istnieje ryzyko zakażenia w basenie lub na otwartym akwenie wodnym, ponieważ wszy łonowe mogą przetrwać w wodzie około dwóch dni.

Zakażenie tymi wszami określane jest w medycynie mianem wszawicy łonowej, a skutki tej choroby określane są zbiorczo mianem ftyriozy.

Raki atakują nie tylko włosy w pachwinach. Czasami atakują również pachy, a nawet brwi i rzęsy. Wszy łonowe nie są w stanie pasożytować na głowie, klatce piersiowej i brodzie.

W rzadkich przypadkach wszy łonowe mogą atakować brwi i rzęsy.

Objawy wszy

Moment zarażenia jest praktycznie niemożliwy do określenia, ponieważ wyraźne objawy wszawicy pojawiają się po kilku tygodniach. Ogólne objawy wszystkich rodzajów wszawicy ludzkiej obejmują:

• Swędzenie po ukąszeniach owadów i ich ruchu. Poruszają się one za pomocą pazurów, które podrażniają skórę, a bolesne ukąszenia powodują uwolnienie białka obcego dla człowieka, wywołując dodatkową reakcję alergiczną.
• Pojawienie się plam pigmentacyjnych. Z powodu rozpadu hemoglobiny w dotkniętych obszarach skóra brązowieje.
  

  W miejscach ukąszeń wszy na skórze pojawiają się brązowawe plamy.

• Wysypka. Ukąszenia owadów uszkadzają skórę, powodując punktową wysypkę i obrzęk.
• Obecność gnid. W przeciwieństwie do dorosłych wszy, których nie zawsze można wykryć wzrokowo, jaja wszy można zobaczyć gołym okiem.
  

  W przeciwieństwie do gnid, wszy nie zawsze łatwo zauważyć na włosach.

• Wszy łatwiej wykryć, przeczesując jasną powierzchnię, np. tkaninę lub papier, grzebieniem o gęstych zębach.
• Dyskomfort psychiczny. Wszy wywołują odrazę i irytację. Ciągłe swędzenie prowadzi do zaburzeń snu, co przyczynia się do zmęczenia i depresji.

Specyfika objawów różnych typów choroby

Dla skutecznego leczenia ważna jest prawidłowa identyfikacja pasożyta. Można to zrobić na podstawie charakterystycznych cech różnych typów wszawicy:

1. Wszy głowowe. Wywoływane przez wszy głowowe, główne objawy koncentrują się z tyłu głowy, na skroniach i za uszami. W przypadku zarażenia to właśnie tam gromadzi się najwięcej gnid i ukąszeń wszy.
2. Ubranie. Objawy obejmują swędzenie i inne następstwa ukąszeń owadów w górnej części ramion, na plecach, szyi i pośladkach. Gnidy znajdują się w fałdach i szwach odzieży, a także w miejscach, gdzie tkanina ściśle przylega do ciała.
3. Okolice łonowe. Ogólne objawy przesuwają się w kierunku pachwin i odbytu, a w rzadkich przypadkach obejmują powieki, brwi i pachy.

Powszechne błędne przekonania na temat wszy

Istnieje kilka fałszywych twierdzeń i mitów na temat wszawicy:

• Wszawica to choroba klas niższych. Nikt nie jest odporny na wszawicę. Ryzyko można ograniczyć, ale ani status, ani pieniądze nie ochronią cię całkowicie przed środowiskiem.
• Wszy preferują określoną grupę krwi. Ludzkie pasożyty żywią się ludzką krwią i nie mają innych preferencji.
• Owady nie wpełzają na farbowane włosy. Sam proces farbowania może zabić pasożyty, ale nie żywią się włosami, więc mogą żyć na dowolnych włosach.
• Wszawicą można zarazić się od psów lub kotów. Wszy własnego gatunku atakują zwierzęta, ale tylko wszy ludzkie są niebezpieczne dla ludzi.
• Wszy są nosicielami wirusa HIV. Wirus ten jest natychmiast niszczony przez układ enzymatyczny każdego owada.
• Pasożyty skaczą lub latają z żywiciela na żywiciela. Owady te poruszają się jedynie pełzająco i dość wolno (23 cm na minutę), a przenoszą się poprzez bezpośredni kontakt z żywicielem lub przedmiotami gospodarstwa domowego.
• Wszy żerują tylko na brudnych włosach. Czysta głowa nie ma tłustej warstwy naskórka, dlatego wszy wolą żerować na czystej skórze. Jednak brud również nie stanowi bariery dla inwazji.
• Pasożyty żyją wyłącznie na długich włosach. Do życia i składania gnid wystarczają im włosy o długości 3–4 mm.
• Obecność alkoholu we krwi zapobiega zakażeniu. Statystycznie osoby uzależnione od narkotyków i alkoholu są bardziej narażone na wszawicę.

Metody leczenia

Wszy różnią się od innych organizmów pasożytujących na ludziach tym, że cały cykl życiowy spędzają na ludziach lub ich ubraniach. Dlatego wykształciły liczne adaptacje, aby radzić sobie w różnych sytuacjach. Zwalczając wszawicę, należy wziąć pod uwagę wszystko: wytrzymałość, odporność na niskie temperatury i zdolność do długotrwałego przetrwania w wodzie. A co najważniejsze, dzięki twardej, chitynowej skorupce, gnidy wykazują jeszcze większą przeżywalność w niesprzyjających warunkach.

Dzieci w wieku od 3 do 12 lat są najbardziej podatne na wszawicę. Wynika to z faktu, że przebywają w grupach, gdzie łatwo zarazić się pasożytami. Ta grupa wiekowa jest najbardziej narażona, ponieważ do 3. roku życia rodzice ściśle monitorują higienę dziecka, a później nastolatki same minimalizują ryzyko zakażenia.

Leczenie należy rozpocząć natychmiast, ponieważ pasożyty żywiące się krwią szybko się namnażają. Jeśli nie zostaną one szybko wyeliminowane, w ciągu półtora do dwóch miesięcy, właściciel ryzykuje, że będzie nosicielem całej populacji owadów. Aby rozwiązać ten problem, konieczne jest kompleksowe podejście. Obejmuje ono:

• stosowanie preparatów do niszczenia owadów i gnid;
• higiena osobista człowieka;
• postępowanie z pomieszczeniami, rzeczami i sprzętami gospodarstwa domowego;
• obowiązkowa profilaktyka.

Należy przygotować się na co najmniej miesiąc trwania procesu, ponieważ taki jest średni okres życia pasożyta. Aby zapobiec nawrotom, należy dokładnie wytępić wszystkie inwazje. Istnieje kilka metod zwalczania wszy.

Mechaniczny

Są najbezpieczniejsze, ponieważ nie zawierają żadnych leków. Istnieją dwa rodzaje:

1. Golenie włosów w miejscach dotkniętych infekcją. To radykalna metoda, ale jedyna, która działa natychmiast i daje 100% gwarancji. Wszy i gnidy są po prostu usuwane wraz z włosami, co zapobiega ich ponownemu pojawieniu się i wznowieniu cyklu życiowego.
2. Rozczesywanie grzebieniem o drobnych zębach. Mniej szybkie i skuteczne, ale bardziej odpowiednie dla osób, które nie chcą używać środków chemicznych lub mają alergię na leki. Aby ułatwić rozczesywanie, możesz umyć włosy zwykłym szamponem i nałożyć odżywkę lub olejek przed zabiegiem.

Czesanie włosów gęstym grzebieniem to bezpieczny i skuteczny sposób na pozbycie się gnid i wszy.

Chemiczny lub leczniczy

Metody te polegają na stosowaniu specjalnych preparatów zawierających składniki zabijające pasożyty. Poniższe są uważane za najbezpieczniejsze i najskuteczniejsze w walce z wszawicą:

• benzoesan benzylu;
• dimetikon (biały olej mineralny cdearol);
• permetryna;
• fenotryna;
• woda z ciemiernika;
• ekstrakt z ostrogi rycerskiej;
• olejki eteryczne (zwykle mieszanka o pożądanym działaniu).

Każdy insektycyd ma również wpływ na ludzi. Przed zastosowaniem wybranego produktu należy skonsultować się z lekarzem w sprawie przeciwwskazań i upewnić się, że nie występuje alergia na wybrany lek. Współczesna farmacja produkuje preparaty przeciw wszom w postaci sprayów, szamponów, balsamów i kremów. Wystarczy wybrać najwygodniejszą formę i uważnie przeczytać instrukcję użycia.

Leczenie wszy: Galeria zdjęć

Ludowy

Metody te nie są wprawdzie delikatne, ale są sprawdzone i przynoszą dobre rezultaty. Najpopularniejsze to:

• Mydło dziegciowe. Jedno z najbezpieczniejszych rozwiązań, jego jedyną wadą jest nieprzyjemny zapach. Mydło dziegciowe wymaga codziennego stosowania przez dwa do trzech tygodni.
  

  Do usuwania wszy stosuje się mydło smołowe.

• Nafta. Substancja ta jest niebezpieczna ze względu na potencjalne oparzenia skóry i poważne uszkodzenia włosów. Należy pamiętać, że nafta jest substancją wysoce łatwopalną, dlatego należy obchodzić się z nią ostrożnie i przestrzegać zasad bezpieczeństwa. Aby zminimalizować uszkodzenia, rozcieńcz go olejem roślinnym w stosunku 1:4 lub 1:6, nałóż na zmienione chorobowo miejsca i pozostaw na 30–40 minut, aż poczujesz mrowienie i uczucie ciepła. Następnie spłucz wodą.
  

  Przy usuwaniu wszy za pomocą nafty zaleca się rozcieńczenie jej olejem roślinnym.

• Ocet. Niewłaściwie stosowany powoduje oparzenia i reakcje alergiczne. Roztwór (9%) rozcieńcza się wodą w stosunku 1:2 (w przypadku esencji octowej 1:16), nanosi na włosy, a następnie spłukuje.
  

  W celu leczenia wszawicy głowowej ocet rozcieńcza się wodą w stosunku 1:2.

• Nadtlenek wodoru. Nadtlenek wodoru to śmiertelnie niebezpieczne środowisko dla wszy. Jeśli drastyczna zmiana koloru włosów Cię nie przeraża, możesz zastosować tę metodę.

Większość produktów nadających się do zabijania wszy i gnid u ludzi jest również stosowana do dezynfekcji przedmiotów, odzieży i pomieszczeń.

Wideo: Jak usunąć wszy metodami ludowymi

Łączny

Często pojedynczy zabieg przeciwpasożytniczy jest niewystarczający, ponieważ większość z nich ma na celu usunięcie dorosłych wszy lub zniszczenie gnid. Wszy rozwijają również oporność na te środki, co powoduje, że niektóre z nich giną, podczas gdy inne pozostają sparaliżowane, ale nadal zdolne do rozmnażania się i nawrotu choroby. Stosując kombinację środków (leków, środków ludowych i czesania) można uzyskać szybsze i lepsze efekty.

Jakie są zagrożenia związane z wszawicą i ftyriozą?

Oprócz nieprzyjemnego swędzenia i odrazy, choroba ta niesie ze sobą szereg poważniejszych zagrożeń dla zdrowia:

• wszy ludzkie przenoszą gorączkę powrotną, tyfus i gorączkę wołyńską;
• ukąszenie powoduje mikroskopijne krwawienie i rozpad hemoglobiny, w jej miejscu pozostaje brązowa plama pigmentowa;
• Ślina wszy zawiera substancje, które powodują intensywne swędzenie i nieodpartą potrzebę drapania, a z czasem zadrapania te łączą się i tworzą duże obszary uszkodzeń;
• Blizny - skóra, wskutek uszkodzeń wywołanych przez pasożyty, znajduje się w ciągłym procesie regeneracji; jeśli w porę nie zlikwiduje się źródła uszkodzeń, dotknięte obszary staną się pogrubione i szorstkie;
• ciężkie choroby skóry - przy silnym drapaniu na uszkodzonej skórze tworzą się czyraki i ropnie, które można zlikwidować tylko za pomocą środków antybakteryjnych;
• Ugryzienia i zadrapania stanowią otwartą bramę dla bakterii i innych mikroorganizmów, a w zaawansowanych przypadkach środowisko patogenne może stać się przyczyną procesów zakaźnych, którym towarzyszy silny stan zapalny.

Wideo: Leczenie wszawicy i wszawicy

Jak każda inna choroba, wszawica jest łatwiejsza do leczenia we wczesnym stadium. Znajomość objawów związanych z każdym rodzajem wszawicy u ludzi pomoże Ci dobrać odpowiednią metodę szybkiego pozbycia się wszy i gnid. Zrozumienie mechanizmu zarażenia może również pomóc w zapobieganiu chorobie.